ارائه یک مدل تجربی یادگیری در مبحث خواص تناوبی عناصرکتاب سال دوم دوره دبیرستان بر اساس نقشه مفهومی

شیمی علم زندگی و مطالعه مواد است و جدول تناوبی عناصر، یکی از مهمترین اصول سازمان دهنده در این علم محسوب می شود. مطالعه و شناخت عناصر و خواص آن ها و آشنایی با جدول تناوبی و طبقه بندی عناصر و خواص تناوبی آ ن ها یکی از پیش نیاز های اساسی برای مطالعه شیمی محسوب می شود. هدف این پژوهش، تهیه یک مدل ساختاری برای یادگیری مبحث خواص تناوبی عناصر در بخش دوم کتاب شیمی سال دوم متوسطه، می باشد. به این منظور ابتدا بر اساس محتوای این بخش از کتاب درسی، اهداف آموزشی و محتواهای موجود و سوالات اولیه آزمون درقالب جدول هدف-محتوا طراحی و صحت آن با نظر خواهی از 14نفر از متخصصان آموزش شیمی به تأیید رسید. در مرحله مقدماتی این آزمون 58 سوالی، بر روی یک گروه 32 نفره اجرا و پس از بررسی پایایی و روایی سوالات، سوالات نامناسب حذف و تعداد 42 سوال انتخاب ودر مرحله اجرای اصلی بر روی نمونه پژوهش که شامل 355 نفر از دانش آموزان پایه دوم متوسطه رشته های ریاضی-فیزیک و علوم تجربی می باشند اجرا و پس از تجزیه و تحلیل نتایج آزمون به روش تحلیل مسیر، مدل تجربی این پژوهش تدوین شد. بر اساس مدل نقشه مفهومی مبحث خواص تناوبی عناصر، عوامل اصلی تشکیل دهنده این مبحث شامل تشخیص موقعیت و خواص عناصر در جدول تناوبی به کمک آرایش الکترونی، روند تغییر شعاع اتمی، ارتباط بین خواص تناوبی، علل تغییرات تناوبی، خواص گروهی عناصر و روند تغییر الکترونگاتیوی می باشد. در بین این عوامل، مفهوم تشخیص موقعیت و خواص عناصر در جدول تناوبی به کمک آرایش الکترونی پیش نیاز اصلی سایر عوامل می باشد و مفاهیم روند تغییر شعاع اتمی و علل تغییرات تناوبی به عنوان پیش نیاز برای یادگیری مفاهیم ارتباط بین خواص تناوبی و روند تغییر الکترونگاتیوی مطرح شده است. ولی بر اساس مدل، مفاهیم خواص گروهی عناصر، روند تغییر الکترونگاتیوی و ارتباط بین خواص تناوبی، مفاهیمی هستند که یادگیری آن ها پیش نیاز یادگیری سایر عوامل نمی باشد.